Norsk-lulesamisk Ordbok   av   Anders Kintel . . . . . . .  Copyright © 2012 Sámediggi Sametinget

Dersom du har merknader eller forslag på ord som kan suppleres, kan du sende en e-post til denne adressen: lulesamisk.ordbok@samediggi.no

Tips om hvordan søke på ord Først velger du bokstaven du vil søke under og trykk "Ctrl" og "F", og en søkeboks vil komme til syne.

Eksempel Hvis du ønsker å søke hva ordet "ihtet" betyr på norsk: Velg bokstaven "I" og klikk Ctrl og F > skriv deretter søkeordet "ihtet" i boksen, og du får en norsk oversettelse. Du slipper nå å skrolle deg nedover skjermen.

NB: Dette er en foreløpig versjon med inkonsistent formatering. En korrekt formatert versjon kommer senere.


Norsk Lulesamisk
da 1 (på den tid) dalloj; da vi bodde i byen dalloj gå stádan årojma; (da for en tid siden) duolli; nå og da duolloj dálloj; gå; den dagen da han kom dan biejve gå bådij; da ingen hadde noe å si gå avtanik ij lim mige javllat;da jeg var i byen gå lidjiv stádan; 2(likevel, enda, vel, nå, så) ham, det gikk da brabuoragit ham manáj; så ble jeg da endelig ferdig vijmak ham de gærggiv; (konkluderende, forsterkende) de; jeg ble da ferdiggærggiv de; 3(konj. om tid)den dagen da han kom dan biejve gå bådij
dabbe suojmmot jm, (minke) binnot (n'n) nn; han ~t av etter hvert suojmoj maŋenagi; det ~t av med skrivingen tjállem binnoj
dagarbeid biejvvebarggo rg
dag biejvve jv; i løpet av ~en biejve nalluj el. birán; på en ~ biejven el. biejve birán; ~en før biejvvet åvddål; fra ~ til ~ biejves bæjvváj; han kjører 100 mil for ~en sån vuodjá tjuohte mijlav bæjvváj; fra første ~ (stund) vuostasj biejvverájes; (midt på ~en) biejvveguovddela; (~en i går) ævtásjbiejvve jv el. ievtásjbiejvve jv; (~ens) udnásj, (dán) biejve, dálásj; ~ens middag er ferdig udnásj máles le gárves; ~ens tale (dán) biejve hålla; ~ens foreldre dálásj æjgáda; ~ens ungdom dálásj nuora; (i ~) uddni; (til i ~) udnátjij; (fra i ~ av, fra (og med) i ~) udnátjis; ~en i dag udnásj biejvve; ennå på ~en i dag, ennå i dag udnásj ge biejve ájn; ennå i ~, den ~ i ~ uddnik, vil el. vilá uddnik; i gamle ~er dålen, i riktig gamle ~er dålebun, ållu dålen; (den lyseste delen av ~en, om vinteren) bæjvátjamos bæjvátjabmus-; vi arbeidet under den ~este delen av dagen bæjvátjabmusav bargajma; (perioden el. tiden midt på dagen el. den midterste delen av ~en) biejvvetjårgge rg; (tiden midt på ~en) gasskabiejvve jv; (som hører til den el. den ~en, så og så mange ~er gammel, som varer så og så mange ~er) bæjvvásasj ttj; (~ers, om utstrekning av tid) biejve, tre ~ers samling gålmå biejve biedna; (komme opp, fram i ~en) badjunit; (komme for ~en, bli synlig, åpenbare seg) ilmmat lm, bihkusij boahtet; (bringe for ~n) ilmodit, bihkusij buktet
dagbok biejvvegirjje rj
dagdriver lájkár
dages sjuoludit
dagevisadv. måttijt biejvijt
daggry (grålysning) sjuoludibme m; (det svake dagslyset tidlig på morgenen) sjuolle l; (gryning) guovsoj guoksu- el. idedisguovsoj -guoksu-; ved ~ idedisguoksun; (lysning) tjuovgudibme m
daghjem biejvveåroj -årruh- el. biejvveårudahka g
dagkrem biejvvevuojdas -vuojddas-
daglig bæjválasj attr., i det ~ liv bæjválasj iellemin; bæjvvásasj ttj, fertbæjvvásasj ttj, det ~e brød bæjvvásasj lájbev; bæjvváj, det går båt tre ganger ~ vanntsa manná gålmmi bæjvváj; adv.bæjválattjat, ~ i bruk bæjválattjat anon
dagligdags bæjválasj, ~e hendinger bæjválasj dáhpádusá; ~e situasjoner bæjválasj vidjura el. iellem; adv. bæjválattjat
dagligliv árggaiellem, bæjválasjvuohta d
dagligstue dåhpe b, ståhpe b
dagligtale bæjválasjgiella l; adv. bæjválasjgiellaj, bæjválattjat; som vi sier i ~n gåktu bæjválattjat javllap
daglønn biejvvebálkká lk
dagmamma biejvveieddne dn
dagpenger biejvveruhta d; ~ ved arbeidsløshet bargodisvuodaruhta d
dagpleie biejvvesujtto jt
dagsarbeid biejve barggo
dagsenter biejvveguovdásj -guovdátj-, biejvveåroj -årruh- el. biejvveårudahka g
dagslys biejvvetjuovgga vg, i ~et biejvvetjuovggan; det svake ~et i skumringen og tidlig på morgenen sjuolle l
dagsmarsj biejveváttsos -vádtsus-
dagsnytt ådåsa
dagsorden (sakliste) ássjelissta st (s'sj); (emne for debatt) ássje (s'sj) ssj; stå på ~ liehket ássjen; bli satt på ~ i det offentlige rom almmusij boahtet almulasjvuodan el. ássjen sjaddat almulasjvuodan
dagstur biejves bæjvvás-; ta en ~ bæjvvásav mannat el. manádit
dagstøtt adv. juohkka biejve
dagsverk biejvebarggo rg
dagtid biejvijt; være på ~ biejvijt barggat
dagtog biejvvetåhka g
dal (omgitt av fjell) vágge kk; (dyp og trang fjell~, V-dal) riehppe hp; (liten smal ~gang)råhtje tj; (smal ~gang mellom to jevnløpende bergrygger) skuhtje tj, skuhtjo tj; (lite ~søkk i fjellsiden) loabme m; (lukket ~, jevn ~botn omgitt av fjell på flere sider) måsske sk; (~søkk, ~senkning mellom fjellrygger el. fjelltopp) njoasske sk; (vid ~ med skog) vuobme m; Gjerdalen Jierttavuobme; (~ omgitt av åser, høydedrag) liehke g; Tornedalen Duornnusaliehke; (sammentrengt parti av en ~)råhtje tj; (øverste ende av en ~, øverst oppe i ~en) vággegiera -gierrag-; ~føre vákkudahka g
dalbotn (innerste del av en dal) vággegiera -gierrag-
dalbunn vággevuodos -vuodus-
dalføre vákkudahka g
dalstrøk læhkálahka g; i ~ene læhkálagájn; (som bor i et dalstrøk) læhkálij læhkálahá-
dalsøkk vággevuodos -vuodus-; gården lå i et ~ sijdda lij vággevuodusin
dalt tjånudis ss s; mamma~ iedne tjånudis
damelag nissunjuogos -juohkus-
dame nissun; mine ~r og herrer nissuna ja ålmmå; første~ oajvemus nissun
dametoalett nissunijhivsik -hivsig-
dam jåppål jåbbål-; (mindre ~, vannpytt) sláddo tt
damp (fra vann) sviella l
dank (drive ~) ájdá vádtset el. viessot
dannadv. ~ og vann duolloj dálloj
danne dahkat g, hábbmit; (skape) sjivnnjedit; (produsere) buvtadit; (grunnlegge) vuododit; ~ et nytt politisk parti belludagáv vuododit
dans dánssa ns, gærssulibme m
danse dánssat ns; (~ el. snurre rundt) gærssulit
dansk dánsska sk; (språk) dánskagiella l; (snakke ~) dánskastit
daske dåsskåt sk, dåsskålit; (smekke) spæhkkalit
data (opplysninger) diehto d; frembringe alle ~ buktet divna diedojt; (datateknologi) dáhtá
databank dáhtábáŋŋka ŋk
database dáhtábássa s; søk i ~n åtså dáhtábásan
datafil dáhtáfijlla jl
datamaskin dáhtámasjijnna jn
dataprogram dáhtáprográmma (m'm) mm
datateknologi dáhtáteknologija
datatilsyn diehtobærrájgæhttjo htj
datere biejvvit
datering biejvvim; (tidfesting) ájggemierredibme m
datid dallusj dallutj-, dallusjájgge jg; ~ens forhold dallusj dille; ~ens foreldre dallusj æjgáda
dato biejvve jv; (bestemt dato i en måned) galládin; hvilken ~ ble hun født på? galládin riegádij?
datterdatter (for kvinne) áhkkov, niejdaniejdda jd; (for mann) áddjov, niejdaniejdda jd
datter niejdda jd; ~en hennes reiste til Bergen i dag niejddas manáj Biergunij uddni; (mor og ~) iednitja; (far og ~) áhtjitja; (~ og mor el. far) niejdatja
datterselskap vuollásasjvidnudahka g
dattersønn (for kvinne) áhkkov, niejdabárnne rn; (for mann) áddjov, niejdabárnne rn
dauding jámigusj ttj; (gjenganger) vánasj vánatj-
daværende dallusj; den ~ eier dallusj æjgát
debattere ságastallat l; (bli debattert) ságastaláduvvat v
debattinnlegg sáhkavuorro r
debatt ságastallam
debitor velgulasj ttj
dedem.pron. da, daha; gen. daj; akk. dajt; ill. dajda; iness. dajn, elat. dajsta; kom. daj; de her dá, dáha; gen. dáj; akk. dájt; ill. dájda; iness. dájn; elat. dájs, dájsta; kom. dáj; de der (lengre bort) duo; gen. duoj; akk. duojt; ill. duojda; iness. duojn; elat. duojs; kom. duoj; de der (lengst borte) då; gen. dåj; akk. dåjt; ill. dåjda; iness. dåjn; elat. dåjs; kom. dåj; slik som de der borte dåkkár el. dåkkir; der er de bøkene du nevnte? dale li da girje majt nammadi?; dem kan du ta , så tar jeg disse dajt då máhtá válldet, mån de váldáv dájt; de der (der borte) vil jeg ikke ha dåjt mån iv lágeda; det blir ingenting av de her dájs ij sjatta mige; det bli ingenting av de der duojs ij sjatta mige; hvor skal du med de der gåsi galga daj
defekt vihke g; (i stykker) smålen, bæjsstanam
definere tjielggit, definerit; (avgrense) ráddjit; (bli ~) tjielggiduvvat v
definisjon tjielggidus ss s, definisjåvnnå vn
deg akk. duv, ill. dunji, iness. dujna, elat. dujsta; jeg så ~ vuojnniv duv; til ~ fra meg dunji mujsta; jeg fikk den fra ~ oadtjuv dujsta; i ~ dujna; hos ~ duv lunna; sammen med ~ dujna aktan; (~ selv, konstrueres med refl.pron iesj +poss.suff.); (hos ~ selv) ietjat lunna; (til ~ selv) allasit; (fra, av ~ selv) ietjastit; (med ~ selv) ietjajnit
degradere vuoledit, nuppástit; bli degradert vuoleduvvat v
deig dájgge jg; (heve seg, om ~) goaŋŋgat ŋg*, jiesit; (la ~en heve seg) gåŋgadit
deilig (god) njálgge lg attr. njálga; (behagelig) vuogas vuohkas- attr. vuogas, buorre r; (hyggelig) hávsske attr. hávsskes; (herlig) herluk herlug- attr. herlugis; ~ måltid njálga biebbmo; en ~ seng buorre sæŋŋga
deise 1(falle) intr. gahttjat htj, ravggat vg; 2(slå hardt) dåsskålit; (kaste) bálkestit
dekk 1(golv (tak) på skip) dæhkka hk*; på ~t dehka nanna; 2(arbeidsplattform på oljeinstallasjon til havs) dæhkka hk*; 3(ytterring av gummi på hjul) dæhkka hk*; nye vinter~ ådå dálvvedehka
dekke s. gåbtjås gåbttjås-; gåbtjåstahka g; (overtrekk) gurjjo rj
dekke v. (~ over) gåbttjåt btj, gábttjat btj; (skjule) tjiehkat g; (omfatte) loavddet vd; (~, betale) mákset vs; ~ kostnader gålojt mákset; (kle, sette dekke på) loavddet vd; (~ over med jord, snø o.l.) jávvet v, jávestit; (~ over noe som er nedpakket) gurjjit; (~ et bord)láhtjet tj, dekk på bordetlátje bievdev; (legge seg over, om røyk, dis, tåke) lávvat v; (~ med never) biessit (s's); (bli dekt av snø) suovvut (v'v); (bli dekt AV SNØ, som er (nesten) borte i snøen)muohttut; (bli dekt av fokksnø) guolldut; (bli dekt av rim el. et tynt snølag på høsten) guhtsot ts; (bli gjensnødd)jåvggåt vg, joavggut;(bli ~t av rim) sjuhtjot tj, sjuhttjut, marka ble ~t av rim i nattednam sjutjoj iján; (~s med fett under kokning) tjárrot r; dekt med sjøalge sjuodnjon
deklinasjon (språkv.) såjådibme m
dekningsområde (for radio, mobil) gulludahka g; ~ for mobiltelefon mobijllagulludahka
dekorasjon hærvva rv*
dekorativ hærvvá attr. hærvvás
dekoratør hiervvididdje
dekorere hiervvit
dekor hærvva rv*
del 1 oasse s, bielle l, guovllo vl; i første ~ av programmet prográmma álgon, prográmma vuostasj oasen; verdens~ væráltguovllo; i nordligere ~er av Finland nuorttalap guovlojn Suoman; jeg for min ~ ietjam bieles, ietjam hárráj; man får nå erfare begge ~er goappák dal oadtju åtsådallat; begge ~er er riktig goappátja libá duolla el. riekta; (liten ~) oasásasj oasátj-; villáj pp., for den ~ dan villáj; for min ~ muv villáj; for min ~, med hensyn til meg muv hárráj; en ~ el. noe(n) muhtem; en ~ personer muhtema; (innerste delen av låvdagoahte, avdelingen hvor matvarer og husgeråd tradisjonelt ble oppbevart) boassjo (s'sj) ssj; (mellomste ~en av noe, det som holder sammen noe) tjårgge rg; (midtpartiet el. bredeste ~en av et vatn el. en innjø)jarŋŋa rŋ; (i to ~er) sárrot (r'r) adv.;2(andel) oasse s; hun har fått sin ~ av arven sån la oadtjum ietjas oasev árbes; (~ av noe, delaktighet) oasálasjvuohta d; (ha ~ i) liehket oasálasj; (ta ~ i) oassálasstet st +ill.; tjuovvot v; ta ~ i arbeidet bargguj oassálasstet; (ta del i el. av, tilegne seg) åmastit; bli en ~ av noe, få sin plass i noe sajájduvvat v; få ~ av noe, nyte niektit; få sin ~ av noe åmadit, åmastit; 3(i utttr); en ~ el. noen muhtem; en ~ utsagn muhtem tjuottjodusá; delvis el. til ~s muhtem mærráj el. muhtemærráj; for all ~ diehttelis; (i nektelse) du må for all ~ ikke dra dit alluda ban dåhku vuolggu; i alle ~er (på alle måter) juohkka láhkáj
delaktig (i noe; ill. el. inf.) oasálasj ttj; (være ~) liehket oasálasj; (bli ~) oasálattjan sjaddat; (bli ~ i, få sin del av noe) åmadit
delaktighet oasálasjvuohta d
delbar juogedahtte
dele 1 juohket g; ~ arven árbev juohket; (~ ut, opp)juohket g; i hvor mange deler el. biter ~r du den i? galláj juogá?; (~ seg) juohkusit, juohkásit; (~ i flere deler) juogadit; (~ ut, ~ seg imellom) juogadit, juogatjit; ~ ut til folket álmmugij juogadit; ~ med andre nuppij juogadit; (~s ut) juogeduvvat v; (bli delt, ~s) juogeduvvat v, juogaduvvat v, juohkásit; 2(~ i småe biter el. mindre deler, enheter) smájvvit, smájvváj juohket; (~s opp i mindre deler, biter el. enheter) smájvviduvvat v; (~ el. klyve på langs) luoddit; (~ etter leddene) ladástit; (~ i flere deler, om slakt) båddit, (i hast, som snarest) båddistit; (~ i to, bli til to)guoktánit intr.; (~ seg i to deler, om dyreflokk el. fiskestim som er i sig) boarkkanit; 3(i andre uttr.); jeg ~er ikke ditt syn mujna ij le sæmmi vuojnno; de ~r hybel sunnun le hybel aktan
delegasjon delegasjåvnnå vn, rájadusá
delegat rájadus ss s; (medlem) ájras ájrras-
delegere 1(~ myndighet, gi fullmakt) fábmodit; bli delegert til årsmøtet fábmoduvvat jahketjåhkanibmáj; 2(overdra) sirddet rd; ~ makt fámov sirddet; (bli delegert, ~s) sirdeduvvat v
delegering fábmodibme m, sirddem
deleier oasseæjgát -æjgád-
delelig juogedahtte
delfin låptur (Delphinus delphis)
delikat 1(om mat) ásvas ássvas- attr. ásvas; 2(ømtålig) hielle l attr. hielles
delikatesse ásvas ássvas-, hærssko rsk
deling juogadibme m; juohkem; juohko g
delinnstilling oasseárvvalus ss s
delmål oasseulmme lm
delstilling oassevirgge rg
deltakelse oassálasstem; stor internasjonal ~ stuorra rijkajgasskasasj oassálasstem; (utrykke sin ~, medfølelse) ármestit tr., oassálasstet +ill.
deltakende oassálasste
deltakeravgift oassálasstemdivut -divud-, oasseválldedivut -divud-
deltaker oassálasste, oassevállde; (~ på et kristelig møte) bieddnár; (medlem) sebrulasj ttj; de er aktive ~e i samfunnet sij li dåjmalasj sebrudakoassálasste
deltakerprosent oassálasstemprosænnta nt*
delta oassálasstet st +ill.; ~ i ulike konkurranser oassálasstet duon dán gilppusij; vi må utsette møte til 14.00 slik at lærerne kan ~ vierttip tjåhkanimev sjáhtjalit guoktáj vaj åhpadiddje bessi oassálasstet el. tjuovvot; (~ i, slutte seg til) sæbrrat br* (+ill.); ~ i undersøkelsen guoradallamij sæbrrat; (få til å ~ i) sebrudahttet ht
deltid bielleájgge jg, ij ållesájgge; jeg har en deltidsstilling mujna ij la ållesájgevirgge
delutkast oasseárvvalus ss s
delvis adv. muhtem mærráj el. muhtemærráj; beludahkaj; jeg husker ~ beludahkaj mujtáv
demens demænssa ns*
demme (~ opp) dulvvadit; ~ opp et vatn jávrev dulvvadit; overf. ~ opp for fremmede ord duostodit vieres bágojt
demning tjáhtjebuodo
demokrati demokratija
demokratisk demokráhtalasj ttj
demonstrant demonstránnta nt
demonstrasjon 1(visning) vuosádallam, vuosádus ss s; 2(massemøte) demonstrasjåvnnå vn
demonstrativ demonstratijvva jv; ~ pronomen tsuojggom pronomen, demonstratijva pronomen
demonstrere (vise) vuosádallat l el. vuosádallat gåktu doajmmá; person som ~r noe vuosádalle (l'l); vuosedit; ~ sin forakt vuosedit álbedimev; demonstrerit; ~ mot Nato Nato vuosstij demonstrerit
demontere tjoavddalit frekv.
demon vuollenierra r; (ond ånd) bahás vuojŋŋanis
dempe (~ smerte, nød etc.) hædodit tr.; (~ sinnsbevegelse, vind, noe som koker etc.) vájddodit tr.; (~ seg, om sinnsbevegelse, vind, noe som koker etc.)vájddot jd; (roe ned) oadjodit; (~ seg, tysne) sjávvunit, (få til å ~ seg, tysne) sjávvunahttet ht tr.; (sette lavere, om lyd) vuoledit tr.; (hysje) duhtot d, tr. dudodit
dem se de
denar (romersk sølvmynt) denárra r
dendem.pron. dat; gen. dan; akk.dav, davva;ill. dasi; iness. danna; elat.dassta; kom.dajna; partit.dat; ess.danen; abess. dabdá; (~ her) dát; gen. dán; akk. dáv, dávva; ill. dási; iness. dánna; elat. dássta; kom. dájna; partit. dát; ess. dánen; abess. dábdá; (~ der, litt lengre bort) duot; gen. duon; akk. duov; ill. duosi; iness. duonna; elat. duossta; kom. duojna; partit: duot; (~ der, lengst bort, med lang -å- lyd) dåt; gen, dån; akk. dåv; ill. dåsi; iness. dånna; elat. dåssta; kom. dåjna; partit: dåt; ~ personen liker jeg dav ulmutjav mån lijkkuv; gi ~ til ~ som kommer først vatte dav dasi guhti vuostak boahtá; i morgen ~ dag idet dan biejve; til ~ der dasi; til ~ her dási; ~ her får du ikke dáv i oattjo; med ~ der (litt lengre bort) duojna; slik som ~ der duokkár, slik som ~ der borte dåkkár el. dåkkir; (~ personen) guhti; ~ som gjør det gode guhti buorev dahká; ~ og ~ duon dán; med ~ der klarer du ikke duojna dån i nagáda
denge (gi juling) tsábbmet bm
denne dat, gen. dan; akk. dav, davva; ill. dasi; iness. danna; elat. dassta; kom. dajna; partit. dat; ess. danen; abess. dabdá; pl. nom. da, daha; gen. daj; akk. dajt; ill. dajda; iness. dajn, elat. dajsta; kom. daj; denne her dát, gen. dán; akk. dáv, dávva; ill. dási; iness. dánna; elat. dássta; kom. dájna; partit. dát; ess. dánen; abess. dábdá; pl. nom. dá, dáha; gen. dáj; akk. dájt; ill. dájda; iness. dájn; elat. dájs, dájsta; kom. dáj; denne der(litt lengre bort) duot; gen. duon; akk. duov; ill. duosi; iness. duonna; elat. duossta; kom. duojna; partit: duot; denne der(lengst bort, med lang -å- lyd) dåt; gen, dån; akk. dåv; ill. dåsi; iness. dånna; elat. dåssta; kom. dåjna; partit: dåt;duot, denne der lengre bort dåt; la ~ være der dibde dav danna; ~ stolen som står her dát ståvllå dánna; ta ~ kniven válde dáv nijbev; ~ gangen gikk det bra dán bále manáj buoragit; hvem er han, ~ Per? guhti ke sån, dat Piera?; 15. ~ måned 15. dán máno
departement departemænnta nt*
depers.pron. 1(om to) såj (sådja); akk. sunnuv, ill. sunnuj, iness. sunnun, elat. sunnus, kom. sunnujn; de bor i byen såj årroba stádan; når venter du at de skal komme goassa sunnuv vuordá; jeg traff dem i går iejvvijiv sunnuv iektu; til minne for dem sunnuj mujtton; de har en ny bil sunnun la ådå bijlla; det er ingen hjelp av de to sunnus ælla viehke; 2(om flere) sij (sidja); akk. sijáv; ill. sidjij; iness. siján; elat. sijás; kom. sijájn; gudi (pl. av guhti); de kom i går iektu sij båhtin; jeg møtte dem i går iejvvijiv sijáv iektu; denne er til dem dát la sidjij; til påminnelse for dem sidjijmujttádussan; de hadde masse å gjøre siján lij ållo barggo; jeg fikk fisk fra dem oadtjuv guolijt sijás; sammen med dem aktan sijájn
depot 1(i bank) vuorkudahka g; 2(forråd, forsyning av mat og utstyr) biergas bierggas-, vuorkká rk; ekspedisjonen la ned ~er på ulike steder ekspedisjåvnnå guodij bierggasijt duoggu dággu; mat~ biebbmovuorkká; 3(mil.; arsenal; magasin) ibnno bn
depresjon (mismot) hæsso s, hådje j
deprimere (gjøre noen motløs) hæssodit, hæsoduhttet ht, hådjodit
deprimert hæsodibme m attr. hæsodis; hæson, håjen; (bli ~) hæsoduvvat v; (gjøre ~) hæsoduhttet ht
der dale; ~ kommer hun dal boahtá; (de ~, disse ~) dale da; duola; (akkurat ~) danna (n'n); (~ i nærheten, like ved, på stedet) dannák el. dannága; (~, litt lengre bort) duonna (n'n); (~ borte, på stedet) dånna n'n, med lang -å- i første stavelse); (~ lengst borte) dåla; (~ borte i området) dåppe; (~ borte et sted, om bevegelse) duojgu, dåjguadv.; (~ borte, i området) duoppe adv.; (~, om bevegelse) daggu, ~ borte duoggu, dåggu, (~, om bevegelse) duoggu adv.; (~ et sted, om bevegelse) dajgu adv.; (~ lengre bort) duoppebun; (~ borte fra) duoppelt adv.; (det ~ lengst borte) dåt (med lang -å- lyd); (de ~, lengst bort) dåjt (akk. av ); (her og ~) duonna (n'n) dánna (n'n); dasi; sett deg ~ tjåhkkida dasi; vuorjját adv.; (fra ~ du el. dere er) dasták
dere 1 (om to) dåj (betont dådja), gen. dunnu; akk. dunnuv; ill. dunnuj; iness. dunnun; elat. dunnus; kom. dunnujn; ~ må komme i dag dåj hæhttubihtte uddni boahtet; ~s (om to) heim dunnu sijdda; jeg så ~ i byen mån vuojnniv dunnuv stádan; denne er til ~ dát la dunnuj; ~ har mange venner dunnun li ållo rádna; jeg fikk den fra ~ dunnus mån dav oadtjuv; det var trivelig å møte ~ hávsske dunnujn æjvvalit; 2(om tre el. flere) dij(betont didja); gen. dijá, dijáj; akk. dijáv, dijájt; ill. didjij, dijájda; iness. diján, dijájn; elat. dijás, dijájs; kom. dijájn, dijáj; ~ jenter dij næjtso; ~s egen sak dijá ietjada ássje; jeg har truffet ~ før mån lav dijáv åvddåla iejvvim; denne er til ~ dát la didjij; til nytte for ~ didjij ávkken; ~ har gode dager diján li buorre biejve; det er ingen hjelp av ~ dijás ij la viehkke; sammen med ~ dijájn aktan
deres 1(gen. form av såj (om to), sij) sunnu, sijá; ~ barn sunnu máná; ~ slektninger sijá berraha; 2(gen. form av dåj (om to), dij) dunnu, dijá; ~ klær dunnu biktasa; ~ klær dijá biktasa
deretter adv. 1(etterpå) dan maŋŋela, dassta maŋŋela, das maŋŋela; først fikk vi middag og ~ kaffe vuostak mállásijt båråjma ja dan maŋŋela káfav jugájma; året ~ jahket maŋŋela; 2(i overenstemmelse med) nav, dan láhkáj; så ble også resultatet ~ boados de sjattaj nav
derfor adv. danen, dan diehti, dajnas; ~ at danen gå, dan diehti gå, dajna gå; jeg ble syk, og ~ kom jeg ikke skihppájiv, ja danen ittjiv boade; er der ~du ikke kom? dajnas dån ittji boade?; nettop ~ jur danen el. dan diehti
derfra adv. dassta; (litt lengre bort) duossta, dåssta (lengre bort ennduossta); dasták; dåppelt, dåppet; kom deg vekk ~! maná dassta!; les ~ til dit! lågå dassta duohku!; vi reiste ~ for åtte år siden mij jåhttåjma dåppet gáktsa jage dás åvddåla
deriblantadv. daj siegen, aktan
derifra se derfra
derimot adv. vas, gis, bus; men broren ~ var lyshåret valla vielljas lij gis tjuovggisvuoptak
derivasjon (i språkv.) suorgudibme m
derivere (i språkv.) suorgudit; 'bæjvádahka' er derivert av'biejvve' 'bæjvádahka' le suorguduvvam bágos 'biejvve'
dermedadv. nav; hun tok en telefon, og ~ var saken avgjort riŋŋgustij, ja nav lij ássje mierredum; det er ikke ~ sagt ij la javladum
dernest adv. ja de, ja nav de, dan maŋŋela
derpå adv. nav de, dan maŋŋela, maŋŋela; dagen ~ biejvvet maŋŋela, maŋep biejve
dersom konj. jus, gå; ~ dette går bra ... jus dát buoragit manná ...
dertiladv. 1(til det) dasi; ~ egnenede dasi hiebadum; 2(dessuten) duodden; og ~ gamle venner ja duodden ieme rádna
desember javllamánno n
designe hábmedit, hábbmit
designer hábmediddje; ~ av klær bivtashábmediddje
design hábmedibme m, hábbmim
desiliter desilihtar -lihttar-
desillusjonere hæssodit, hæsoduhttet ht
desillusjonert hæssodibme m attr. hæsodis; bli ~ hæsoduvvat v, hæssot s; gjøre noen ~ hæsoduhttet ht
desillusjon hæsso s, hæsodisvuohta d
desimal desimálla l; ~tegn desimállamærkka rk*
dessert biebbmodædda tt*, dædda tt*
dessuten adv. vil, adjáj; (i tillegg til) duodden; det er sent, og ~ er jeg trøtt maŋŋet la, ja vájbbam lav vil
dessverre dadi bahábut; luodjomláhkáj; det er ~ sant luodjomláhkáj le sádnes; (innledning i en forklaring) mavas, mavvas; jeg kan ~ ikke komme luodjomláhkáj iv máhte boahtet; ~ så visste han ikke hvordan den fungerte mavas galga ittjij diede gåktu doajmmá
destillere vuossjat (s'sj), bli destillert vuossjut (s'sj)
desto dadi; jo fortere, ~ bedre madi ruvábut, dadi buorep; ~ verre dadi bahábut (dessverre); ~ fastere ájn nannusappot, ~ mere ienep; ~ større ájn stuoráp
det 1(som formell subjekt og objekt, det formelle subjektet og objektet finnes ikke i samisk); ~ regner rássjot; ~ lysner tjuovgut; ~ gjør vondt bavtjes; ~ går bra buoragit manná; ~ er stoler på dekk ståvlå li dehka nanna; ~ er lov å prøve seg loahpe le gæhttjalit; ~ er viktig å følge instruksene ájnas la bagádusájt tjuovvot; gjøre ~ forbi hæjttalit; 2(som predikativ); hun er ~ sån le; 3(som foranstilt); prøve med ~ gode gæhttjalit buorijn; ikke ~ grann ij åvvånis; med ~ samme dalága
detalj (del) oasse s, ássje (s'sj) ssj; (bit) biehkke hk; (dele opp i mindre ~er,få fram ~ene) smájvvit; (deles opp i mindre ~er) smájvviduvvat v; uten å gå i ~er vani smájvvik; (i ~)adv. smájvváj; selge i ~ smájvváj vuobddet; forklare i minste ~ smájvváj tjielggit; (i minste ~, omstendelig) dimáj dámaj; (nøyaktig) snivva; fortelle i ~ snivva subtsastit
detaljere smájvvit, smájvvidit; ~s smájvviduvvat v
detaljert dárkkel attr. dárkkelis; en ~ beskrivelse dárkkelis gåvvidibme; adv. dárkkelit, notere ~ dárkkelit tjálatjit; (i smått) smájvváj, smájvvat; (nøyaktig og ~) snivva ja smajvváj; (omstendelig) dimáj dámaj, dimoj dámoj; (mere ~) dárkkelabbo pp attr. dárkkelap; adv. dárkkelappot; (mest ~) dárkkelamos dárkkelabmus- attr. dárkkelamos, adv. dárkkelabmusit
detdem.pron. dat; gen. dan; akk.dav, davva;ill. dasi; iness. danna; elat.dassta; kom.dajna; partit.dat; ess.danen; abess. dabdá; (~ her) dát; gen. dán; akk. dáv, dávva; ill. dási; iness. dánna; elat. dássta; kom. dájna; partit. dát; ess. dánen; abess. dábdá; (~ der, litt lengre bort) duot; gen. duon; akk. duov; ill. duosi; iness. duonna; elat. duossta; kom. duojna; partit: duot; (~ der, lengst bort, med lang -å- lyd) dåt; gen, dån; akk. dåv; ill. dåsi; iness. dånna; elat. dåssta; kom. dåjna; partit: dåt; ~ vet man ikkedav ij diede; til ~ der dasi; til ~ her dási; med ~ der (litt lengre bort) duojna; slik som ~ der duokkár, slik som ~ der borte dåkkár el. dåkkir; ~ og ~ duon dán
dette dem.pron. dat; gen. dan; akk. dav, davva; ill. dasi; iness. danna; elat. dassta; kom. dajna; partit. dat; ess. danen; abess. dabdá; (~ her) dát, gen. dán; akk. dáv, dávva; ill. dási; iness. dánna; elat. dássta; kom. dájna; partit. dát; hva er ~? mij la dát?; ~ må du forklare nærmere dáv hæhttu lagábut tjielggit; les ~ lågå dáv; vi som bor i ~ landet mij gudi dán rijkan årrot; vi vet ingenting om ~ dassta mij ep majdik diede; det er ingenting å si på ~ dasi ij la mige javllat; du skal gå til rektoren med ~ skrivet dájna tjállagijn galga rektora lusi mannat; ~ og hint dát ja duot
dette v. jårråt r; ~ på baken jårråt badátjij nali; (~ plutselig) jårrålit; (~ og slå seg) jårådit; (~ fl. ggr. el. om flere) jårådit; (få til å ~) jårrålahttet ht; (falle nedover, ramle) gahttjat htj; ravggat vg; den datt fra hylla gahtjaj hilldos; (~ sammen el. over ende) guoggánit
diagram diagrámma (m'm) mm
dialekt giellasuorgge rg, hållåmvuohke g; samiske ~er sáme giellasuorge; man hører det på ~en hållamvuoges dav gullá
dialektologi dialektologija
dialog ságastallam, guládallam; (få el. ha en dialog seg imellom) ságastallat l, guládallat l; i ~ med aktan; statlige myndighet vil, i dialog med Sametinget ... stáhta oajválattja aktan Sámedikkijn sjaddi ....
diamant diamánnta nt
diameter diamehter
diaré slåtjos slåhtjus-, tjadádahka g; (plutselig få ~) slåhttjit; (ha ~) slåhtjot tj
dias tjuovggagåvvå v
didaktikk didaktihkka hk, åhpadimoahppo hp
didaktisk didaktalasj ttj
die (få bryst) njammat m intr.; (gi bryst) njamádit tr.; (barn som får ~) njammemánná n
diebarn njammemánná n
diett (kostgodtgjørelse) biebbmoruhta d, biebbmomávsálvis ss s
differanse sieradus ss s
differensiere sieradit, tjuolldet ld; (tilpasse) hiebadit
differensiering sieradibme m, tjuolldem; (tilpasning) hiebadibme m
diffus (uklar) iehpetjielgas -tjielggas-; uttalelsen var ~ javllamus li iehpetjielgas; (dunkel) gæmos gebmus- attr. gæmos; (bli ~ el. dunkel) gemudit; (gjøre ~ el. dunkel) gæmodit; ~t lys gæmos tjuovgga
diftong diftoaŋŋa (ŋ'ŋ) ŋŋ*; en ~ består av to vokalerdiftåŋŋan li guokta vokála; ~forenkling diftoaŋŋaoanedibme m
diger ájmodis stuorra el. stuorre; et ~t vesen ájmodis stuorra viessok; den var virkelig ~ dat lij ájmodis stuorre
digital digitála; ~e verktøy digitála ræjdo
digitalisere digitaliserit
dike tjáhtjebuodo; brudd i en ~ boarkka tjáhtjebuodon
diktat diktáhtta ht
diktbok diktagirjje rj
dikt dikta vt
dikte diktit
dikter diktatjálle (l'l) el. tjálle (l'l)
diktning diktim
diktsamling diktatjoahkke
dilemma juorre r; komme i et ~ juorráj boahtet el. sjaddat
dimensjon dimensjåvnnå vn
dim gæmos gebmus- attr. gæmos; ~ luft gæmos ilmme
diminutiv diminutijvva jv; ~t verb diminutijva værbba
dimmes. gæmos gebmus-
dimmev. gæmodit; ~s gemudit
din duv; det er ~ kniv dat la duv nijbbe; det er ~e ord da li duv bágo; det er ditt ansvar dat la duv åvdåsvásstadus; (med poss.suff.); ~ bror vielljat; jeg kom med bror ~ båhtiv vieljat fáron; til ~ bestemor áhkkusit; fra ~ sønn bárnástat; de for med med bestemora di på sykehus mannin áhkujnat skihppijviessuj; (~ egen) ietjat; ~ egen feil ietjat vihke
dingle libjjot bj, libjudit, libjastit; (henge og ~, om smykke) libjjahit; (henge og ~, om noe som er ferdig til å falle løs) slibárdit; (henge og ~, om f.eks. vide og store klær) loavkkahit; (~nde) libjjot adv.; (hengende, ~nde om f.eks. store vide klær)loavko attr.; loavkkot, loamssje- adv.; (hengende, ~nde, f.eks. om ører) slabro attr.
dip buonjos buodnjus-
diplom diploma
direkte njuolggat njuolggad- attr. njuolgga el. njuolggis; njuolgos njuolggus- attr. njuolgos; adv. njuolgga; (~ el. rett fram, om en persons egenskap, som oftes i negativ betydning) njuolggatjålak -tjålag-; ~ tale njuolggahålla l
direktesending njuolggasátta -sáddag-
direktiv njuolgadus ss s
direktorat direktoráhtta ht; fiskeri~et guolástusdirektoráhtta
direktør direktørra r
dirigent dirigænnta nt*
dirre doargestit, svarrat r; (få til å ~) doargestahttet ht; (skjelve) skielbestit, (~ så smått el. nå og da) doargástallat l
dirring doargestibme m, svarram
disig savdas savddas- attr. savdas; (~ vær) savdas savddas- el. savdda vd; (bli ~) savddat vd
disiplin (lydighet) jæhkogisvuohta d; (selvbeherskelse) mássjelisvuohta d; vise ~ mássjat sj; (fagområde) suorgge rg, fáhkasuorgge; kjerne~ vuodosuorgge
disiplinert mássjel attr. mássjelis; adv. mássjelit
disippel åhpadusålmåj -ålmmå-, åhpadisålmåj -ålmmå-
disk 1(tallerken som en tar brødet fra ved altergang) gárre r; ~ og duk gárre ja lijnne; 2(skrankelignende bord) disska sk; 3(for lagring av data) disska sk
diske (~ opp) biebmojt láhtjet
diske (diskvalifisere) ålgodit; (bli ~t)ålgoduvvat v; bli ~t for urent trav ålgoduvvat boasto doalvestime diehti
diskett diskæhtta ht*
diskos duolbun
diskotek diskotehkka hk
diskriminere badjelgæhttjat htj*
diskusjon dágástibme m, dágástallam; (~ om stridsspørsmål) digguhibme m; (drøfting) ságastallam, árvvaladdam
diskutere dágástit, dágástallat l; det nytter ikke å ~ med meg ij de mujna lijssi dágástit; (~, krangle) digguhit; (~ høylytt) sjebmat m; (drøfte) ságastallat l, árvvaladdat tt
diskvalifisere ålgodit; (bli ~t)ålgoduvvat v
dispensasjon sierraloahpe b, dispensasjåvnnå vn; gi ~ sierraloabev vaddet; gájbbádusáv luojttet; kommunen må gi ~ fra utdanningskravene suohkan hæhttu åhpadusgájbbádusás luojttet
disponere 1(ordne) dåmadit, giehtadallat l; 2(rå over) háldon liehket, adnet n; jeg ~r bilen bijlla muv háldon el. mån anáv bijlav
disponering dåmadibme m; ~ av midler, penger ruhtadåmadibme m; (forvaring) hálldo ld
disputas disputássa s
disputas disputássa s
dis savdda vd; (legge seg over, om ~)lávvat v
dissedem.pron. dat, gen. dan; akk. dav, davva; ill. dasi; iness. danna; elat. dassta; kom. dajna; partit. dat; ess. danen; abess. dabdá; pl. nom. da, daha; gen. daj; akk. dajt; ill. dajda; iness. dajn, elat. dajsta; kom. daj; (~ her)dá, dáha; gen. dáj; akk.dájt; ill.dájda; iness. dájn; elat. dájs, dájsta; kom. dáj; (~ der, litt lengre bort) duo; gen. duoj; akk. duojt; ill. duojda; iness. duojn; elat. duojs; kom. duoj; (~ der, lengst borte) då; gen. dåj; akk. dåjt; ill. dåjda; iness. dåjn; elat. dåjs; kom. dåj; (~, mere bestemt) dáha; i ~ dager dáj biejvij; ta ~ brevene válde dájt girjijt; hun er en av ~ demostrantene sån le akta dajs demostrántajs; ~ barna! da máná!; hvor skal du med ~ gåsi galga daj
disse sillnat ln, sillnadit; (gynge)suvdostit intr.
distanse 1(avstand) gasska sk; 2(strekning å løpe) viegos viehkus-; (strekning å gå) váttsos vádtsus-; (strekning å gå på ski) tjuojgos tjuojggus-
distansere (legge bak seg) guodet; ~ konkurrentene med 50 m guodet biddnustallijt vidálåk mehtarijn
distanseseier vuojtto jt; (å vinne en ~) vuojttet jt; det ble en norsk ~ på tremila vuonak vuojtij gålmmålåk mijla
distrahere hiemssit; (få til å bli distrahert) hiemssiDAHTTET HT; (bli distrahert) hæmssanit, hæmssárasstet st; (~nde) hiemssiDAHTTE
distribuere juohket g; juogadit; (~s) juogeduvvat v, juogaduvvat v
distribusjon juogadibme m
distributør juogadiddje
distriksprogram guovlloprográmma (m'm) mm
distrikt guovllo vl (vanlig i bøyde former); (reinbeite~, sameby) tjiellde ld, tjærro r; (plass, sted) bájkke jk, sadje j; (trakt) dáfo
distriktskontor guovllokontåvrrå vr
distriktsnyheter guovlloådåsa pl.
distriktspolitikk guovllopolitihkka hk
dit dåhku; ~ er det langt dåhku le mælggat; dit (bort) duohku; les herfra til ~ lågå dássta duohku; hit og ~ duohku diehki; ~ el. der dasi; sett den der bieja dasi; (~ bort; nærmere enn dåsi) duosi, (lengre bort enn duosi) dåsi; (til de stedene) duojda (ill. av duo), dåjda (ill. av )
ditt (~ og datt)duov dáv
divan (møbel) divádna n
diverse (ting, saker) duot dát, duov dáv, muhtem, majduk; jeg fant ~ saker i skapet gávnniv duov dáv gálvov skáhpan
dividend dividænnda nd*
dividere juohket g
divisjon divisjåvnnå vn; (matem. term) juohkem
DJERV (uredd) jállo l attr. jálos; (freidig)duosstel attr. duosstelis; (barsk, ivrig) buossje sj attr. buosjes; (hardhaus) ruovdagis s ss
DJERVhet jálosvuohta d, duosstelisvuohta d, buosjesvuohta d
djevel bærggal; riedas riehtas-
djevelskap riedasvuohta d
djup adj. tjiegŋal attr. tjiegŋalis, ~ brønn tjiegŋalis ruddne, vannet er ~t jávrre l tjiegŋal, garnene står ganske ~t vierme li viehka tjiegŋalin; (~ere) tjiegŋalabbo pp attr. tjiegŋalap, ~ere forståelse tjiegŋalap dádjadus; (~est) tjiegŋalamos tjiegŋalabmus- attr. tjiegŋalamos; (~est, med høyest vannstand) dulvemus ss s; (tung) låsså; ~ sorg låsså surggo; adv. ~t låssådit; sukke ~t sjuohkedit låssådit; (~, om snø) gassak gassag- attr. gassa, (~ere, om snø) gasep gasebu- attr. gasep; (~ om båt, sko etc.) vuobmal attr. vuobmalis, ei ~ skål vuobmalis gárre; ~este delen av elv el. vannvávlle vl; (~, om not, garn) vuoppsá attr. vuoppsás; adv. (~t) tjiegŋalit; (bli ~ere) tjiegŋot ŋ; (gjøre ~(ere) tjiegŋodit, tjieŋedit, sette el. senke ~ere, om garn etc.) tjieŋedit; (~ere) tjiegŋalappot
djupfryse tjihttadittr.;(bli dypfrosset) tjihttat ht; dypfrosset tjihtta attr.
djup s. tjiegŋalis ss s; fiske på ~et guollit tjiegŋalisán; ~este stedet i en sjø juhta d; stilleflytende vann el. ~t sted i en mindre elv el. å vielmes vælmmá-
djupsnø gáladakmuohta -muohttag- el. gáladahka g; (djup ~ som er veldig myk og løs, tyngre føre enn gáladak) åbådahka g el. åbåt åbåd-; (snø som er så djup at det når til hasene (bakknærne) på reinen) tjievttjemuohta -muohttag-
djupvannsfisk tjiegŋalisguolle l
djupål vávlle vl
dobbel 1(sammensatt)guovtegerdak -gerdag- attr. guovtegerdak; guovtegærddásasj ttj; ~t guovtegærddáj; doble vinduer guovtegerdak vinndega; 2(to ganger så mye); betale ~t guovte gærddáj mákset; fortjene ~ belønning ánssidit bálkáv guovte gærddáj; (se ~t, om øyne når man anstrenger seg for mye) tjuohkanit; 3(i sms.) -gerdak gerdag- attr. -gerdak; seksdobbelt gudágerdak
dobbelkonsonant guokta konsonánta; skrives med ~ tjáleduvvá guovtijn konsonántajn
dobbeltdør guovtegerdak uksa
dobbeltsidig guovtegerdak -gerdag- attr. guovtegerdak; guovtegærddáj; guovtegærddásasj ttj
dobbeltstemme guokta jiena; forslaget gikk igjennom med ordførerens ~ oajvvadus dåhkkiduváj suohkanoajve guovtijn jienajn
dobbelttime guokta tijma maŋŋálakkoj
dobbeltvindu guovtegerdak vinndek
doble gærdodit, guovtegerdagahttet ht; (i sms.) -gerdagahttet ht; seks~ gudágerdagahttet
dog adv. huoman
do hivsik, hivsig-
doktorand doktoránnda nd
doktor dåvter dåktår; dåktår
doktorgrad doktorgráda
dokumentasjon duodastahttem; ~sprosjekt duodastahttemprosjækta; ~skrav duodastahttemgájbbádus ss s; ~plikt duodastahttemvælggo lg
dokument dokumænnta nt*, tjála tjállag-
dokumentere duodastahttet ht, tjårggit; ~ en påstand tjuottjodusáv duodastahttet; (~s) duodastahteduvvat v; kan det ~s? máhttá gus duodastahteduvvat?; udokumentert duodastahtek
dokumentering duodastahttem
dom duobbmo bm; lese ~men duobmov låhkåt; felle en ~ duobbmit; på ~mens dag duobbmobiejve
domfelle duobbmit; bli domfelt duobbmidallat l; den domfelte duobbmidalle (l'l)
dominere mierredit, ráddit
dominerende mierrediddje, ráddijiddje
domkirke oajvvegirkko
dommedag duobbmobiejvve jv
dommer 1(person som dømmer) duobmár; 2(isralittisk stammehøvding) duobmár; (bok i Det gamle testamente; Dommerne) Duobmárgirjje rj
dommerassistent viehkkeduobmár
dompap ruoppsisradde tt (PYRRHULA PYRRHULA)
domsavsigelse duobbmosárnnom, duobbmotjielggim
domstol duobbmoståvllå vl, riektá, digge kk
doning vuoján
dopapir hivsikpáhper -páhppár-
dorg (fiskeredskap) duorggo rg
dorge (fiske med dorg)viesstet st*, duorggit; jeg drar for å ~ sei mån vuolgáv sájdev væstátjit
dorme addjit
dorsk (slapp, bl.a. når man har spist for mye) njuotsas njuohtsas- attr. njuotsas; (bli ~) dællot (l'l) ll; (bli sløv) njuohtsat ts; (få til å bli ~) dællodit (l'l)
dose (av medisiner) dálkasmierre r
dosent dosænnta nt*
dovne 1refl. (~ seg) lájkástallat l; drive dank ájdá vádtset el. viessot; 2(stivne el. ~, om tunge)dålbbåt lb; (om sene, muskel, arm, fot) viednat n; (få til å ~) viednadit; (i fot, arm)tjiergijdit
dra 1(trekke) giesset s*; gubben drar (opp) garneneboadnjásj viermijt gæssá; (~ så smått el. fl.ggr.) gesatjit; (fort, i hast) giesselit, (~ fort el. litt) giesselasstet st; (la noe bli ~tt hit og dit) gesunahttet ht;(la noen ~, få el. ha til å ~) giesedit; (~ seg opp, bort etc.) gæssádit,han dro seg opp av senga gæssádij sengas; (~s, bli ~tt) gæssut (s's), frekv. gæssudit (s's); (~ etter seg) gesatjit; han dro på en kjelke gesatjij tjielkáv; (~ fl.ggr. el. om fl.) gesudallat l; (sope el. ~ med seg) njámastit; (~, om f.eks et sverd) råhttit, han dro sverdet svierdev råhttij; (~ el. hale inn noe, not, tau etc., ~ i land) njuohpat b; (~ el. hale i land ei not) njuobadit; (~ opp en båt på land) tsiehkkit; (~ opp en båt, et kort stykke) tsiehkkistit; (~ kjensel på) dåbdustallat l, dåbdålussjat sj, dåbddåt (lang -å- i 2. stavelse); (~ nytte av) ávkkit; (~ seg sammen, skrumpe) dårrånit; (~ seg sammen el. skrumpe, om f.eks. et lys som brenner ned) jádnat n; (~ inn, hale) duorrat r; (~ ut i tid) ádjánit; (noe som ~r el. trekker) gæsán; (noe å dra el. å trekke) gæsos gessus-; (sted der en ~r noe over, f.eks. båt) gæsádahka g; (ligge og ~ seg, være uvirksom) rænndahit; 2(reise) mannat n, jeg ~r nå hjem manáv dal sijddaj;men et steds ~r vi nå i alle fall valla juosik gåjt mannap; (~ av sted) vuolgget lg; nå ~r vi! el. la oss ~! vuolggup dal!; (~, den ene etter den andre) vuolgadit; på vei til å ~ vuolggemin, vuolgátjit; vær beredt til å ~ lehkut gárvvásin vuolgátjit; (~ sin vei, stikke av) tjahkkit; (~ opp, stige opp i høyden) badjánit; gjøre seg klar for å ~ russat s; (la ~ av sted) luojttet jt
drage girdásj girdátj-
dragning råhtåsibme m; kjenne ~ til noeråhtåsit
dragreim rájppe jp
dragslede vedur vehtur-
drake 1(sagndyr) hárjakgermaj -gærmmah-; 2(leketøy) girdásj girdátj-
drakt bivtas biktas-, gárvvo rv; folke~ álmmukbivtas; natt~ idjabivtas; en hvit ~ vielggis gárvvo; same~ gáppte pt
drama drámá, tjierggisvuohta d; ~forfatter drámátjálle
dramatikk (dramatisk begivenhet) tjierggisvuohta d, drámátihkka hk
dramatisere drámátiserit
dramatisk tjiergget tjiergged- attr. tjierggedis el. tjierggis; ~e nyheter tjierggedis el. tjierggis sága; ~ økning tjierggedis el. sieldes lassánibme; adv. tjierggedit; gjøre historien ~ tjierggedit subtsastit; øke ~ ednagit el. sælldát lassánit
dram jugástahka g
dranker juhkke
drap gåddem; uaktsomt ~ várrogahtes gåddem; forsettlig ~ mielanækto gåddem;(~ på fl. el. fl.ggr.) gåddålibme m; (begå et ~) gåddet tt
drapssak gåddemássje (s'sj) ssj
dras råhtåsit, gæssut (s's)
drasse gesatjit, gesunahttet ht, (~ fl.ggr. el. om fl.) gesudallat l
draug rávgga vg
dregg (liten anker) rægga kk*; kaste ~en rekkav luojttet
dregge 1(kaste ~en) rekkav luojttet; 2(slepe en dregg langs bunnen for å finne en sunket gjenstand) suohkunahttet ht
dreggklo ræggatjuvdde vd
dreie 1(vri) bådnjåt nj; ~ den hit og dit bådnjåt duok diek; ~ en rundt fingeren bådnjåt tjuvde birra; 2(ta en ny retning) jårgijdit, jårggålit; ~ til venstre jårgijdit gåro bælláj; ~ samtalen jårggålit ságav; 3(gjelde) gullut (l'l), guosskat sk (+ill.),sáhka; det ~r seg om våre oppgaver og plikter dát guosská mijá dahkamusájda ja åvdåsvásstádussaj; her ~r det seg om penger dán ássjen le sáhka biednigijs
drektig (svanger) tjåjvak tjåjvag- attr. tjåjvak el. tjåjvagis; (bli ~) tjoajvvot jv; (gjøre ~) tjoajvvodit
dreng svájnas svájnnas-; (tjene som ~) svájnastit
drepe gåddet tt, sårmmit, soaggit (g'g), håhkkidit; (~ flere el. den ene etter den andre) gåddålit; (bli drept) gåddut, gåtteduvvat v, gåttedallat l; sårmmånit; katta ble overkjørt og drept gáhtto vuoddjuj ja gådduj; (bli drept av noen) gåtteduvvat v; gåddudallat l (+ill.); han ble drept av ranerne gåtteduváj rievvárijs;han ble drept av stállogåddudaláj stálluj;(bli drept, om fl. el. den ene etter den andre) gåddudit, gåttedaláduvvat v; (~ et dyr ved å stikke det i hjertet)imestit; (~ et dyr ved å stikke det i halsen) tsuhkkit; (~ et dyr ved å stikke det i nakken) niskostit; (en som ~r) gådde; (døde, få til å dø) jábmedit
dress dræssa (s's) ss*; kjøpe en ny ~ ådå dressav oasstet
dressere dábmat m
drette (~ opp) biebmadit
drev (tjæret tauverk av hamp o.l. til å tette med) dájnne jn; (sette dájnne på båt) dájnnit
drift doajmma jm*, jådedibme m el. doajmmajådedibme m; få i ~ doajmmaj oadtjot; stanse ~n dåjmav ganugahttet; (være i ~, fungere) doajmmat jm*; få el. ha i ~ dåjmadahttet ht; (~ av virksomhet) dåjmadibme m; (medgått penger til ~) ruhtagållåm
drifte 1(drive fiske på havet) nuorrit (r'r), stebmat m; (drive fiske i et vatn) jávrrit; (~ med garn) viermmit; 2(holde i drift) dåjmadit; dyrt å anskaffe og dyrt å ~ divras ásadit ja divras dåjmadit
driftig (aktiv) dåjmalasj ttj, (arbeidsom) bargál attr. bargális; ratjik ratjig- attr. ratjigis; (~ person) ratjik ratjig-
driftsfinansiering doajmmaruhtadibme m
driftsinntekt doajmmasisboahto d
driftskapital doajmmaruhtaåbmudahka g
driftskostnad doajmmagållo l
driftsleder doajmmajådediddje
driftsmiddel doajmmaruhta d
driftsoverskudd doajmmaruhtabáhtso ts
driftsregnskap doajmmaruhtalåhko g
driftsresultat doajmmaboados -båhtus-
driftsstøtte doajmmaruhta d el. doajmmaruhtadoarjja rj*
driftstilskudd doajmmaruhta d el. doajmmaruhtadoarjja rj*
driftsutgift doajmmagållo l
driftsår doajmmajahke g
drikkbar jugádahtte
drikkegilde jugálvis ss s
drikke juhkat g; (ta en slurk, ~ litt el. fort) jugestit,ta seg en kopp kaffe káfas jugestit; (~ i hast) juhkalit; (få til å ~, la ~, gi ~, om flere) jugádit; (~ til stadighet el. i mengder, f.eks. kaffe) slaggat kk; (~ mye) rinntsit; (noe å ~) jugos juhkus-; (sted der én (mennesker og dyr) kan ~) jugáldahka g; sted hvor hester kan ~ hæsstajugáldahka g
drikkelag jugálvis ss s
drikkepenger juhkamruhta d
drikkepress juhkamnággo kk
drikke s. juhkamus ss s, jugos juhkus-; mat og ~ bårråmus ja juhkamus
drikkestasjon jugáldahka g
drikkested jugáldahka g
drikkevann juhkamtjáhtje tj
drikkevare juhkamus ss s
drikkfeldig juhkke attr. juhkkes; juhkalis
drikk jugos juhkus-; kaffe er en vanlig ~ i Norge káffa le dábálasj jugos Vuonan; (det å misbruke alkohol) juhkalisvuohta d; leve et vilt liv med ~ og svir viessot juhkalisvuodan ja rattukvuodan
drill (verktøy) boarranábár (r'r)
drill (øvning) hárjjidallam
drille hárjjidallat l frekv.
drink jugástahka g
driste (~ seg til noe) duosstat st
dristig (uredd) duosstel attr. duosstelis; adv. duosstelit; (modig, trygg) jállo l attr. jálos; adv. jálot; (herdig) herdulasj ttj; (~ person) duosstelis ulmusj, jálustalle; (~ere) duosstelabbo pp attr. duosstelap, jálop jálobu- attr. jálop; adv. duosstelappot, jálobut; (~st) duosstelamos duosstelabmus- attr. duosstelamos, jálomus ss s; adv. duosstelabmusit, jálomusát; (bli ~ere) duosstelabbon sjaddat, jállot l; (være el. opptre ~) jálustallat l
dristighet duosstelisvuohta d, jálosvuohta d
drite bajkket jk, bajkatjit
dritt- slåhtjå-
drittunge slåhtjåtjivgga vg
drive (fram, i vei, på, ut) vuojedit; (~ ut, bort el. i vei) vuodjelit, rádjat j; (~ fram, ~ et foretak) jådedit tr.; (~ på med noe) hállsjedit; (~ fram, dyrke) sjaddadit; (~ i en bestemt retning)duvddet vd; (~ igjennom om vilje, synspunkter o.l.) tjåhttit; (~ inn, f.eks. spiker, kniv) tsieggadit tr.; (~ el. reke) gålggåt lg; (~ avsted, komme på rek) gålgijdit; (~ med strømmen, hit og dit) virddut intr.; (som ~r med strømmen, drivende) gålgge; (~ sak)digguhit; (rangle el. ~ omkring, helst om nettene) birjadit; (en som ~r omkring) ålggobirjadiddje; (~, utrette, utføre) dåjmadit; (~ på) hasodit; (bli drevet av, la seg ~ av) dålvudallat l; som lar seg ~ av all slags begjær gudi gájklágásj himojs dålvudalli; (vei el. sted hvor man ~r fram en dyreflokk) vuojádahka g
drivgarn gåldå gålldåg-
drivhuseffekt sjaddadimviessovájkkudus ss s
drivhus sjaddadimviesso s
drivis gålggejiegŋa ŋ
drivkraft jådedimfábmo m
drivstoff boalldemus ss s
drivtømmer gålggetjåsskå sk
drivved gålggemuorra r, fiervvámuorra r
dronning drådnik drådnig-
droppe 1(la falle) luojttet jt, luojttalit; 2(oppgi) hiejttet jt*, hilggot lg, guodet; ~ en plan guodet plánav; dropp det! (glem det!) vajálduhte!
drosje droassja (s'sj) ssj*; ringe etter ~ dråssjav riŋŋgut
drosjeholdeplass droassjaganudahka g (s'sj)
drosjekø droassjagárges -gárggá- (s'sj); vi sto i ~en droassjagárggán tjuottjojma
drosjesentral droassjaguovdásj -guovdátj- (s'sj)
drosjesjåfør droassjavuoddje (s'sj)
drue vijnnamuorjje rj
drukkenbolt juhkke
drukkenskap juhkalisvuohta d
drukken vuollagin, gárrimin; disse er ikke drukne dá ælla gárrimin
drukne ferrat r, fællat (l'l) ll
dryge 1(gjøre ~re, ~ ut) rivggodit; 2(trekke ut) vihpat b, vibádit, vihpadit
dryg rivgas rivggas- attr. rivgas; gjøre ~(ere) rivggodit; (~, om arbeid)nuolle l attr. nuoles
dryppe goajkkot jk, (én gang) goajkádit, (~ litt, så vidt) goajkádasstet st, (~ av noe) vuohtjot tj +akk., (la ~) vuotjodit +akk.; sted hvor det ~r gåjkudahka g; (noe som har ~t av) vuotjos vuohtjus-
drysse (strø) bårggålit; ~ melis på kaka bårggålit melisav gáhko nali; (~ litt mel) jáffistit (f'f); (~ pepper) pihperdit, pihperdasstet; (~ litt salt) sálltistit
drøfte árvvaladdat tt; ~ tekstene árvvaladdat tevstajt; (snakke om) ságastallat l; (rådslå) rádodit, rádudit, rádudallat l; ~ med hverandre el. seg imellom gaskanisá rádudallat; (granske) åtsådallat l
drøfting árvvaladdam, ságastallam
drømme niegadit
drøm niehko g; (bli plaget av el. ha onde ~mer) tjárádallat l el. niegon tjárádallat l; (tanke) ájádus ss s
drønne jubmat m, dudnat n
drønn jubma m; (på avstand) dudna n; ~et av sterk torden jubma rámes átjárájdes
drøpel spadne n
drøvel spadne n
drøvtygge smieritjit
drøy (varig om mat) rivgas rivggas- attr. rivgas
drøye 1(gjøre ~re, dryge ut) rivggodit; 2(trekke ut) vihpat b, vibádit, vihpadit; jeg drøyde lenge der mån vihpiv dåppe mælggadav; ~ med å svare vibádit vásstádusájn; det ~r med betalingen vihpá gåjt máksemijn; (i tid) ádjánit; det å ~ el. å dra ut tiden ádjánibme m
dråpe gåjkudis ss s
dualis duálla l, guovtijlåhko g
du dån(betont dådnå), dujna;når kommer du? goassa dån boadá?; du har nye bukser dujna li ådå båvså
due duvvo (v'v) vv (columba livia domestica el. columba palumbus); kurre som en ~ skutjerdit degu duvvo
duetrost vuovdderástes -rásstá- (TURDUS viscivorus)
duft hádja j; velluktende ~ njálga hádja
duge dåhkkit
dugelig dågålasj ttj; adv. dågålattjat
dugelighet dågålasjvuohta d
dugge suollnodit; (bli ~t) suollnot ln
dugget suolnos suollnus- attr. suolnos
dugg suollne ln; som ~ for solen degu suollne biejve åvdån; (falle ~)suollnot ln
dugnad væhkádahka g, væhkádakbarggo rg; (gjøre ~) væhkkálakkoj barggat
duk (bord~) duvkka vk, (telt~) låvda loavddag-
dukke (bøye seg ned, over) guggŋidit; (trykke ned i vann) dæmssot ms; (gå under vann, dykke) buoktjat vtj; (komme til syne, ~ opp)ihtet d, ilmmat lm, gamle minner ~r fram dålusj mujto ilmmi; (~ opp, fl.ggr. el. nå og da) idatjit, (om flere el. den ene etter en andre) ihtalit; (~ opp plutselig, om f.eks. rovdyr) dalvvat lv
dukke s. doahkko hk el. dåhkko hk
dulle (~ med et barn) vuonnadit; (bli ~t med) vuonnaduvvat v
dulte (mot hverandre el. gang på gang) snihpodit, nårdådit
dumhet jallasvuohta d, (dårskap) gájvesvuohta d
dum jalla (l'l) ll attr. jallas; (dåraktig) gájves gájvvás- attr. gájves; jeg var så ~ mån lidjiv nav jalla; et ~t spørsmål jallas gatjálvis; (~mest) jallasamos jallasabmus- attr. jallasamos; (opptre på en ~ el. tåpelig måte) jallastallat l; adv. jallat; læreren spurte ~t åhpadiddje gatjádij jallat
dumming jalla (l'l) ll
dumpe (kaste) bálkestit; (fl.ggr. el. fl.ting) bálkkot lk; (bli ~t) bálkestuvvat v; (vrake) hilggot lg, hilgodit
dumrian jalla (l'l) ll
dumskalle kuffi (f'f) ff
dun (det fineste ~et på sjøfugl) ujvva jv; (småhår) muojsse js; (fint hår) návva v; (miste hår, dun) rujvvahit
dunder jubma m, juhtsa ts
dundre jubmat m, juhtsat ts; (~, om torden) ruossjket sjk, (en gang) ruosjkedit
dundyne ujvvatæhppin el. ujvvagåbtjås -gåbttjås-
dunge hårre r; (avfallshaug) duvnne vn; (en liggende ~)guvnno vn; glohaughillaguvnno; ved~muorraguvnno; (~ el. masse som er sammenpresset) tjastas tjasstas-; (sammenpresset snø~) muohtatjastas -tjasstas-; (snø~ som er skuffet sammen) tjijdas tjijddas-; (stable el. legge i en ~) hårrit (r'r); (i en ~) hårråt (r'r) adv.; ikke lag en altfor stor ~ ij biedjat vuojga hårråt
dunjakke ujvvajáhkka hk
dunke 1(banke) tsábbmet bm, tjålkådit el. tsålkådit; skoalkkat lk, goalkodit; (~ mot noe med et dumpt lyd) dåskedit
dunkel gæmos gebmus- attr. gæmos; ~ belysning gæmos tjuovgga; bli ~ gemudit; gjøre ~ gæmodit
dunking tjålkes tjoalkkas- el. tsålkes tsoalkkas-
duodje (ivrig el. dyktig i ~) duodjár attr. duodjáris
duodjeutøver duodjár
duppe (~ av)sujbedit
dure jurrat r, jurijdit
dur jurra r
dus (bli ~ med noen) siemmdat md; (bli ~ med hverandre) senadit
dusje sjoavodit
dusj sjoavoj sjåvvuh-
dusk diehppe hp
duskregne navoldit, naveldit; tjádet
duskregn navol navvul-, navoldahka g
dust humbos hummbus-
dusør gávnnambálkká lk
duve sillnat ln, sillnadit
dvask njuotsas njuohtsas- attr. njuotsas; bli ~ njuohtsat ts
dvele (fram og tilbake (om en sak) duohppit tr.; jeg vil nå ikke snakke så mye fram og tilbake om denne sakeniv dal visjá dáv ássjev duohppit duohku diehki
dvergbjørk skierre (r'r) rr (Betula nana)
dvergfalk dihttá ht (falco columbarius)
dverggås várregássa s (anser erythropus)
dverg nårttseboadnjásj -boadnjátj-
dvergsnipe unnatjoavtjusj -tjoavtjutj- (calidris minuta)
dvergspett tjájnásj tjájnátj- (Dendrocopos minor)
dy (kunne ~ seg) mássjat sj; jeg klarte ikke å dy meg, jeg måtte kikke ittjiv másja, hæhttujiv guovlastit
dybdemåler tjiegŋudakmihttár
dybde tjiegŋudahka g
dyd dáhpe b
dydig skuornes skuornnás- attr. skuornes; en ~ kvinne skuornes nissun; adv. skuornnásit; leve ~ el. sømmelig skuornnásit viessot
dykkand buoktjevuojatjis
dykke buoktjat vtj
dykker buoktje, buoktjaliddje
dykkerdrakt tjáhtjegárvvo rv
dyktighet (ferdighet) tjehpudahka g, tjiehpesvuohta d; hun viste en sjelden ~ sujna lij sierralágásj tjehpudahka; (kompetanse) máhtudahka g
dyktig tjiehppe hp attr. tjiehpes; (kreativ) oajvvá attr. oajvvás; (bli ~(ere) tjæhppot hp; du blir ~ere etter hvert dån tjæhpo maŋenagi; (~ til å synge) lávllá attr. lávllás; (mere kreativ) oajvváp oajvvábu-
dynamitt dynamihtta ht
dyne tæhppin
dynge hårrit (r'r), tjåbbmit, (~ guhpa) guhppit
dynges. (avfallshaug) duvnne vn; møkk~ muhkkoduvnne vn; (dunge, haug) hårre r
dynn dibák dibág-
dyp adj. tjiegŋal attr. tjiegŋalis; ~t vann tjiegŋal; ~ brønn tjiegŋalis ruddne; vannet er ~t jávrre l tjiegŋal, garnene står ganske ~t vierme li viehka tjiegŋalin; (~ere) tjiegŋalabbo pp attr. tjiegŋalap, ~ere forståelse tjiegŋalap dádjadus; (~est) tjiegŋalamos tjiegŋalabmus- attr. tjiegŋalamos, (~est, med høyest vannstand) dulvemus ss s; (tung) låsså; ~ sorg låsså surggo; adv. ~t låssådit; sukke ~t sjuohkedit låssådit; (~, om snø) gassak gassag- attr. gassa, (~ere, om snø) gasep gasebu- attr. gasep; (~ om båt, sko etc.) vuobmal attr. vuobmalis, ei ~ skål vuobmalis gárre; ~este delen av elv el. vannvávlle vl; (~, om not, garn) vuoppsá attr. vuoppsás; adv. (~t) tjiegŋalit; (bli ~ere) tjiegŋot ŋ; (gjøre ~(ere) tjiegŋodit, tjieŋedit, sette el. senke ~ere, om garn etc.) tjieŋedit; (~ere) tjiegŋalappot
dypfryser tjihtan
dypfryse tjihttadittr.;(bli dypfrosset) tjihttat ht; dypfrosset tjihtta attr.
dyppe (én gang) buonjádit, buonjostit; (fl.ggr.) buonjodit
dyp s. tjiegŋalis ss s; fiske på ~et guollit tjiegŋalisán; ~este stedet i en sjø juhta d; stilleflytende vann el. ~t sted i en mindre elv el. å vielmes vælmmá-
dypsnø gáladakmuohta -muohttag- el. gáladahka g; (dyp ~ som er veldig myk og løs, tyngre føre enn gáladak) åbådahka g el. åbåt åbåd-; (snø som er så djup at det når til hasene (bakknærne) på reinen) tjievttjemuohta -muohttag-
dyptgående (grundig) vuodulasj ttj; adv. vuodulattjat; ~ drøftinger vuodulasj ságastallama
dypttenkende (være ~) tjiegŋalit ájádallat
dypvannsfisk tjiegŋalisguolle l
dyr (kostbar) divras divrras- attr. divras; de var ~e da lidjin divrrasa; der blir for ~t sjaddá ilá divras; (bli ~ere) divrrot vr; (gjøre ~ere) divrrodit; (anse for å være altfor ~t) divralussjat sj; (~ere) divrráp divrrábu- attr. divrráp; divrrasabbo ppattr. divrrasap; (~est) divrrasamos divrrasabmus- attr. divrasamos; divrrámus ss s
dyr (samlebegrep) judos juhtus-; divrre vr; (hus~) biebbmojudos -juhtus-; (vilt ~, hvilket som helst) luohtok luohtog-; (u~, rov~; ~et i Åp.) urudis; (del av et ~ som er revet i hjel av et rov~) skirro (r'r) rr; (patte~) njammelahá; (~ som har ull) hullun; (~ som har ragg, strihårete ~) sjævsják sjævsjág-
dyreart judosnálle l; (dø ut, om ~) náliduvvat v
dyrebar divras divrras- attr. divras; ájnas ájnnas-; (mere ~) divrráp divrrábu- attr. divrráp, ájnnasabbo pp
dyrehage judosgárdde rd
dyrelege slidordåktår
dyremishandling judosbijnedibme m
dyrepark judosgárdde rd
dyrepasser tjæhttár
dyreplageri judosbijnedibme m
dyreriket rubmálahá pl.
dyrespor luodda tt; (oversnødd og som knapt synes) dålma doalmmag-
dyrke 1(bearbeide, rydde jord for å få avling) ruoddit; ~ opp nytt land ednamav ruoddit; 2(drive fram, avle) sjaddadit, sjattadahttet ht, sáddjit; ~ skjell skálltjojt sjaddadit; de ~t potet og korn berunav ja gårnev sáddjijin; (sted hvor noe ~s) sjattadahka g; 3(tjene, tilbe) dievnnut, dievnastit, råhkådallat l; ~ avguder boajtojubmelijt dievnastit; ~ hellige steiner giergijda råhkådallat; 4(ære, forgude) guddnedit; ~ helter mihtogijt guddnedit; 5(odle, utvikle); ~ vennskap rádnastallat l; ~ en hobby budáldit
dyrkelse se dyrking
dyrking 1(det å dyrke) ruoddim, sjattadibme m, sáddjim; ny~ ruoddim; skjell~ skálltjosjattadibme m; potet~ berunsáddjim; 2(det å dyrke, 3 og 4); avguds~ boajtojubmeldievnastibme m el. -dievnastus ss s; helte~ (drive helte~) mihtogijt guddnedit
dyrkingsfelt sjattadahka g
dysse dieddjit, oaddástallat l
dyster rájmas rájmmas- attr. rájmas; et ~t landskap rájmas duobddága
dytte (en gang) nårddådit; (fl.ggr.)nårddåt; ikke dytt! ale nårdå!;(fl.ggr. el. til hverandre) nårdådit
dytte (stappe) tsåggåt kk
dødbringende gådde; full av~ gift gådde selgas dievas
døddrukken jábmavuollagin
dødelighet jámedahka g
dødelig jábbmelasj; vårt ~ legeme mijá jábbmelasj rubmahav
døde v. (få til å dø, forårsake at noe dør) jábmedit, (la dø) jámedit
dødfødt jábbmot; bli født i en død tilstand jábbmot riegádit; (~ barn) jábmamánná n
død jábmem; jábmas- attr. jábma; avgå ved ~en jábmet m; være ~en nær liehket jábmema lahka; bli dømt til ~en jábmemij duobbmidallat; en ~ mann jábma ulmusj; kjempe med ~en jábmemijn vájvástuvvat; et ~t vann jábma jávrre; ~e ting jábma oame; helt til sin ~ nav guhkev gå viesoj; ~ens skygge jábmema irkes; i ~sskyggen jábmema irkkán; ~ gjennom ulykke sårmme rm; de ~e, ~t menneske jábbmek jábbmeg-; han stod opp fra de ~e jábbmegij lussta tjuodtjelij; de ~es rike duonanájmmo jm; som fortjener ~en jábmemoasse s; antall ~e jábmemlåhko g; i en ~ tilstand jábbmot adv.; sulte seg til ~e ietjas jámas nælggodit; (ugyldig, unyttig) dåssje (s'sj) ssj; beskyldningene ble kjent ~e og maktesløse guoddalime sárnoduvvin dåssjen ja fámodibmen
dødningebenpl. jábbmegij dávte
dødsangst jábmemballo l, hægganieda
dødsannonse jábmemalmodus ss s
dødsattest jábmemduodastus ss s
dødsbo árbbeoabme m
dødsbudskap jábmemsáhka g
dødsdag jábmembiejvve jv
dødsdom jábmemduobbmo bm
dødsdømt jábmemij duobbmidallam
dødsens (~ redd) hæggabalon
dødsfall jábmem; plutselig el. uventet ~ hæhkkajábmem
dødsfare hægganieda
dødsfelle hæggavádá
dødsfrykt jábmemballo l, hægganieda
dødsleie jábmemláhtjo tj
dødsoffer: raset krevde tre døds~ ridon gålmås jábmin
dødsrike duonanájmmo jm, jábbmekájmmo jm, jábmema rijkka; gudinne i ~ jábmemáhkká hk
dødsrisiko jábmemvádá
dødsskygge (dødens skygge) jábmema irkes, jábmema sieges (sæhkás-); i ~n jábmema irkkán el. sæhkásin; (~ns dal) sjievnnjis loabme; i ~ns dal sjievnnjis loamen
dødsstund jábmembåddå tt
dødstall jábmemlåhko g
dødstrøtt: bli ~ hæggagæhtjáj vájbbat
dødsøyeblikk jábmembåddå tt
dødsårsak jábmemoarre r
døgnflue biejvvegátjuk -gátjug- (av ordenen Ephemeroptera)
døgn jánndur jánndur-; (~et rundt) idja-biejvve, idjak-biejvvek; arbeide ~et rundt barggat idjak-biejvvek
jábmet m; dø i krigen doaron jábmet; legge seg ned for å dø viellidit jámátjit; hennes bestefar døde da hun var ganske ung sujsta áddjá jámij gå lij ájn nuorra; (som er skyldig til å dø) jábmemoasse s; (dra sitt siste sukk) hekkav råhttit; (dø, om flere el. den ene etter den andre) jámadit; (dø om dyr el. foraktfullt om menneske) gavttjat vtj; (la dø) jámedit, (få til å dø) jábmedit; (dø ut) jábmet m; (dø, om gress og blomst) buollnat ln, gållnåt ln; (dø, om en grein el. et tre) ássnat sn; (dø ut, om fugle- el. dyreart) náliduvvat v; (dø bort, svinne bort) sågŋåt ŋ; (en som kommer til å dø som ung, en som skal dø snart) vuoledibme m
dømme duobbmit; (bli dømt) duobbmidallat l (+ill.); etter alt å ~ vuojnunagi el. vuojnunagá
dømmekraft dájddo jd; (uten ~) dájdodibme m attr. dájdodis
dønning (båre) jábmabárro r
døpefat gástadimgárre r
døpefont gástadimgárre r
døpe gástadit; (få noen døpt, la el. få til å ~) gástadahttet ht; jeg har lyst å få henne døpt miella lij suv gástadahttet; (~s, bli døpt) gástaduvvat v
døpenavn gástadimnamma m
døper gástadiddje; ~en Johannes Johannes gástadiddje
dørgløtt goavkke vk
dørhåndtak (uksa)rabástahka g
dørimellomadv. uksagasska sk; renne ~ viehkat uksagaskajt
dørkarm uksabellusa pl.; (øvre tverrliggende ~) uksagáblle bl
dørklinke (uksa)rabástahka g
dørlås uksalássa s
dørramme uksabellusa pl.
dørskilt uksagalbba lb
dørstang (hver og en av de to stengene på siden av døråpningen i gamme el. lavvo) uksatsagge kk
dørstokk uksasjielmmá lm, sjielmmá lm; (golvstokk som går på hver sin side fra gamme- el. lavvodøra mot ildstedet, avgrenser plassen nærmest døra) uksabiervvek -biervveg-
dørstolper uksabellusa pl.
dør uksa vs; lukk døra! dahpa uvsav!;ut gjennom ~a uksarájge ålgus; (ei lita ~) uvsasj uvsatj-; (~ el. ~stykke i låvdagoahte) uvsuk; (~ med overbygg) uksaguovdde vd; (nærmere ~a) ukselin; (området rundt el. nært ei ~) uksaguorra r el. uvsa guorra; ved ~a, inntil ~a uvsa guoran el. uksaguoran; sette noe inntil ei ~ uvsa guorraj el. uksaguorraj biedjat; (plassen framfor ei ~) uvsa åvddå; sett den framfor el. utafor ~a bieja dav uvsa åvddåj; du finner den frmafor el. utafor ~a dån gávna dav uvsa åvdån
dørvokter uksagáhttár
dørvrider (uksa)rabástahka g
døråpner (uksa)rabástahka g
døråpning uksagasska sk; hun stod i ~entjuottjoj uksagaskan; (hullet i døra) uksarájgge jg; hvor stor er ~a? man stuorak le uksarájgge?
døse sujbbot jb; (bli døsig) sujbedit, njuohtsat ts
døv bieljedibme m attr. bieljedis; s. blinde og ~e tjalmedime ja bieljedime; (bli ~) bieljeduvvat v; vende det ~e øret tilæjttot gulldalit
døvblind bieljedis tjalmedibme m
døvespråk sevvamgiella l
døvstum bieljedis gieladibme
døyve vájddodit tr.; (~s) vájddot jd; ~ angsten balov vájddodit
dåp gástadus ss s; (~shandlingen)gástadibme m
dåpsattest gástadimduodastus ss s
dåpsbarn gásstamánná n
dåpsbefaling gástadusgåhttjom
dåpspakt gástaduslihtto ht
dåraktig gájves gájvvás- attr. gájves
dåre gájves gájvvás-; (tåpe) jalla (l'l) ll; bli til en ~ gájvvásin sjaddat
dårlig nievrre vr attr. nievres; ~ humør nievres miella; tro ~ om folk nievrijt ulmutjij birra jáhkket; (bli ~ere) nævrrat vr*; hun ble ~ere i natt nevraj iján; (~, ubrukelig) hiejvve jv attr. hiejves, ~ kniv hiejves nijbbe; (som 1. ledd i sms.) hiejvve-, ~ lasso hiejvvesjuohpan; (ikke flink) tjuorbbe rb attr. tjuorbes, tjuorbák tjuorbág- attr. tjuorbák; (bli ~ i arbeid, kunnskap) tjuorbbot rb; (ussel) gienes gædnás- attr. gienes; (fattig) hædjo j attr. hæjos; ~ (fattigslig) år hæjos jahke; adv. hæjot; bli utnyttet ~ hæjot ávkástaláduvvat; (~, svak, utvannet; om kaffe. moral etc.) slájvve jv attr. slájves; (bli ~ere, mere utvannet) slájvvot jv; (~ om egenskap) fuonos fuodnus- attr. fuonos; (~ utført håndarbeid) suodar; adv. nievret, tjuorbet; (på en ~ måte) nievresláhkáj; (anse at noe er ~) nevralussjat sj; i det ~e hjørne nievres loamen; (~ere) nievrep nievrebu- attr. nievrep; (gjøre ~ere, forverre) nievredit; adv. nievrebut; (~st) nievremus ss s; adv. nievremusát; (uslest) gædnásamos gædnásabmus-; (om tilstand) hæjop hæjobu- attr. hæjop; (anse som dårligere) nuppástit, nievrebun adnet
dårskap (uforstand) gájvesvuohta d; (dumhet) jallasvuohta d